Najnowsze badania wskazują, że pluripotencjalne komórki macierzyste występują w tkankach dorosłych organizmów. Należą do nich m.in. wyizolowane ze szpiku kostnego i innych narządów tzw. małe embrionalno-podobne komórki macierzyste VSELs (ang. especially Very Small Embryonic-Like Stem cells). Cechą charakterystyczną komórek VSELs jest ekspresja markerów typowych dla pluripotencjalnych komórek epiblastu, które we wczesnych etapach embriogenezy podczas gastrulacji uczestniczą w formowaniu listków zarodkowych i dają początek różnym liniom komórkowym.

Technologia IS (ImageStream) stanowi nowe narzędzie pomiarowe dla wieloparametrowej analizy komórek. System łączy w sobie cechy cytometru przepływowego oraz mikroskopu fluorescencyjnego współpracującego z nowoczesnym systemem analizy obrazu. Podobnie jak cytometr przepływowy, IS umożliwia analizę wielu obiektów komórkowych oferując statystyczną ich analizę pod kątem podstawowych parametrów fluorescencyjnych. Dodatkowo dzięki zapisowi rzeczywistego obrazu komórek umożliwia ich kompleksową ocenę morfometryczną, a następnie jej korelację z cechami fotometrycznymi komórek.

Wyniki naszych ostatnich badań, w których posłużyliśmy się strategią tzw. izolacji chemotaktycznej do czynnika pochodzenia stromalnego-1 (ang. Stromal Cell Derived Factor 1; SDF-1) w połączeniu z techniką PCR w czasie rzeczywistym (Real Time PCR; RT-PCR) dowiodły, że w szpiku kostnym występuje populacja komórek CXCR4+ wykazujących ekspresję mRNA markerów dla wczesnych ukierunkowanych tkankowo komórek macierzystych (UTKM).

Strategie terapeutyczne polegające na wykorzystaniu w klinice komórek macierzystych rozbudziły wielkie nadzieje w świecie lekarskim, stając się jednocześnie przedmiotem wielu kontrowersji wśród naukowców, prawników, duchowieństwa, dziennikarzy oraz innych środowisk opiniotwórczych. Praca ta jest streszczeniem wykładu autora, który został przedstawiony na konferencji zorganizowanej przez PAN, poświęconej zastosowaniu klinicznemu komórek macierzystych.

Skóra ludzka jest organem bogatym w komórki macierzyste, które w hodowli in vitro tworzą tzw. holoklony. Komórki te wykazują wysoki poziom ekspresji ??1- i ?6- integryny, białka p63, Delta1, a także ?-kateniny. Wczesne keratynocyty budzą wiele zainteresowania w sferze badań zarówno podstawowych, jak i klinicznych, z uwagi na ich potencjalną możliwość wykorzystania w leczeniu oparzeń i troficznych owrzodzeń.

Zespół nasz wykazał, że wczesne komórki mięśni szkieletowych (komórki satelitarne) mają na powierzchni ekspresję receptora CXCR4. Stwierdziliśmy również, że izolowane z mięśni szkieletowych za pomocą kolejnych pasaży i sortera komórkowego komórki mające ekspresję CXCR4 tworzą w hodowlach in vitro charakterystyczne miotuby. Uważamy więc, że komórki te mogą zostać wykorzystane w procesach regeneracji tkanki mięśniowej. Prowadzone w chwili obecnej badania mają na celu optymalizację metody ich izolacji do celów klinicznych.

Plastyczność nieembrionalnych komorek macierzystych jest jednym z najbardziej kontrowersyjnych zagadnień współczesnej biologii i medycyny doświadczalnej. Koncepcja, że komórki macierzyste ukierunkowane tkankowo mogą się odróżnicowywać, dając początek komórkom macierzystym innych tkanek i narządów, stwarza z jednej strony nadzieję na opracowanie nowych strategii terapeutycznych w medycynie regeracyjnej wykorzystujących te właśnie komórki do leczenia, z drugiej zas jest waznym argumentem przyczyniającym się do spowolnienia badań nad wykorzystaniem w podobnym celu komorek embrionalnych.

Krwiotwórcze komórki macierzyste (KKM) są w stanie odnowić po przeszczepieniu układ krwiotwórczy pacjenta. Odnowa poprzedzona jest ich zagnieżdżeniem (ang. homing) w mikrośrodowisku krwiotwórczym szpiku kostnego. Mechanizmy regulujące zagnieżdżenie komórek w szpiku kostnym są więc jednym z zagadnień, nad którym ogniskują się badania hematologów klinicznych, jak i eksperymentalnych. Identyfikowane są molekuły adhezyjne, enzymy proteolityczne oraz czynniki chemotaktyczne biorące udział w zagnieżdżaniu komórek po przeszczepie.