Białka szoku cieplnego [ang. heat shock proteins, HSP] należą do białek o najbardziej konserwatywnej sekwencji aminokwasowej w biosferze. Odgrywają istotną rolę we wszystkich komórkach prokariotycznych i eukariotycznych, chroniąc je przed szkodliwymi konsekwencjami metabolicznymi i środowiskowymi. Spełniają rolę czynników opiekuńczych dla innych białek, biorą udział w fałdowaniu i rozplataniu łańcuchów polipeptydowych, oligomeryzacji, translokacji oraz degradacji. HSP należą do kilku rodzin, gdzie zostały sklasyfikowane w zależności od ich masy cząsteczkowej, m.in: HSP100 (rodzina 100-kDa), HSP90 (rodzina 90- kDa), HSP70 (rodzina 70-kDa), HSP60 (rodzina 60-kDa ) oraz HSP20 (18-30 kDa). Ekspresję genów kodujących HSP indukuje ekspozycja komórek na działanie wysokiej temperatury oraz innych egzogennych i endogennych czynników, nazywanych stresorami molekularnymi, którymi mogą być: analogi aminokwasów, metale ciężkie, alkohole, wolne rodniki, wiele trucizn metabolicznych, zakażenie wirusowe i bakteryjne, niedobór glukozy, cytokiny, promieniowanie UV i inne. W tym artykule dokonano ogólnej charakterystyki HSP zwracając uwagę na ich szczególny udział w modyfikowaniu odpowiedzi immunologicznej oraz możliwy związek z wieloma stanami chorobowymi.