ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Issue: 
4
Date of issue: 
Tlenek azotu (NO) jest wolnym rodnikiem, który był obszernie badany jako substancja powodująca zanieczyszczenie powietrza oraz produkt metabolizmu pewnych grup bakterii. Sposoby jego pobierania, metabolizm oraz szkodliwy wpływ na rośliny zostały dobrze poznane. Okazało się jednak, że rośliny nie tylko reagują na zmiany stężenia NO w środowisku, lecz są w stanie samodzielnie go produkować. Zmieniło to sposób myślenia o tlenku azotu, który obecnie uważany jest za cząsteczkę sygnalną odgrywającą doniosłą rolę w szlakach transdukcji sygnałów u roślin, w które zaangażowane są także cykliczne nukleotydy (cAMP, cGMP), nadtlenek wodoru, kwas salicylowy czy jony wapnia. Stężenie NO, jako cząsteczki biologicznie aktywnej, musi podlegać ścisłej regulacji w miejscu jego działania, za co odpowiadają zarówno mechanizmy prowadzące do jego generowania, jak i usuwania. Wiadomo, że NO jest wytwarzany z udziałem syntazy tlenku azotu z L-argininy, z azotynów, w wyniku działania reduktazy azotanowej, jak również w wyniku przemian nieenzymatycznych (reakcje oksydoredukcyjne), jako produkt pośredni w procesie wiązania azotu, oddychania czy denitryfikacji. W proces jego unieczynniania zaangażowanych jest szereg związków, takich jak: rodnik ponadtlenkowy (O2–), glutation, jony metali grup przejściowych oraz niesymbiotyczna hemoglobina. Działanie NO w organizmie rośliny jest wielokierunkowe i zależne od różnych czynników wewnętrznych i środowiskowych. Jego udział został opisany w niektórych procesach morfogenetycznych, takich jak: skracanie fazy spoczynkowej nasion, promowanie procesu kiełkowania i starzenia roślin, hamowanie kwitnienia, programowana śmierć komórki i ksylogeneza, jak również w ruchach aparatów szparkowych. Jednak najlepiej został poznany jego udział w reakcjach odpornościowych na czynniki biotyczne (infekcja patogenu) oraz abiotyczne (susza, zasolenie, wysokie temperatury, naświetlanie światłem UV, metale ciężkie, herbicydy, zranienie). W przeważającej większości czynniki stresowe powodują wzrost stężenia NO, którego zadanie polega na zmniejszaniu szkodliwych skutków działania wolnych rodników oraz reakcji z innymi cząsteczkami sygnalnymi, takimi jak: kwas salicylowy, jony wapnia czy cykliczny GMP. Ponadto stwierdzono jego udział w modulowaniu ekspresji genów zaangażowanych w reakcje stresowe. Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie wiadomości dotyczących metabolizmu tlenku azotu w komórkach roślinnych oraz udziału w reakcjach roślin na stres abiotyczny. Ponadto przedstawiono dowody na współdziałanie NO z innymi cząsteczkami sygnalnymi w regulacji zamykania szparek w odpowiedzi roślin na stres dehydratacyjny.
Download the article: 

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki