Z kancerogenezą związanych jest wiele różnych procesów zachodzących zarówno w komórkach jak też i w ich środowisku. Celem obecnego opracowania jest przypomnienie złożonych mechanizmów onkogenezy z szczególnym z uwzględnieniem odpowiedzi układu immunologicznego. Obserwuje się wiele wspólnych etapów w rozwoju guzów litych oraz białaczek i chłoniaków. Choroby nowotworowej nie można zrozumieć biorąc pod uwagę jedynie zjawiska mutacji genetycznych komórek. Komórki nowotworowe charakteryzuje duża zmienność antygenowa oraz oporność na apoptozę. Komórki te tworzą wokół siebie mikrośrodowisko chroniące je przed aktywnością obronną organizmu. W pracy przedstawiamy poznane mechanizmy obrony przeciwnowotworowej ale także liczne elementy wymykania się nowotworów litych i białaczek spod nadzoru immunologicznego. Przyjęte ogólnie leczenie nowotworów dąży do zmniejszenia liczby komórek nowotworowych. Stwierdzono, że równoległym lub kolejnym po resekcji guza, radioterapii czy chemioterapii skutecznym etapem leczenia jest zwiększenie klonów komórek układu odpornościowego. Jedną z dróg aktywacji układu odpornościowego jest autoszczepienie własnymi komórkami nowotworowymi wprowadzonymi w apoptozę. Jednakże próby takiej terapii często nie przynoszą spodziewanych rezultatów z powodu zablokowania aktywności komórek cytotoksycznych. Dalszym etapem aktywacji układu odpornościowego powinno być usuwanie uruchomionej przez nowotwór blokady tego układu. Próby w tym komórek obronnych, głównie limfocytów T. Poznane mechanizmy blokowania aktywności komórek T w układzie PD-1/PD-L1 czy hamowania aktywacji przez cząsteczkę CTLA-4 dało podstawy do opracowania skutecznych sposobów immunoterapii nowotworów.