Płytki krwi odgrywają kluczową rolę w procesie aktywacji kaskady krzepnięcia krwi oraz formowaniu zakrzepu. Zaburzenia ich funkcji manifestujące się nadreaktywnością prowadzą do poważnych konsekwencji klinicznych – incydentów zakrzepowo-zatorowych takich jak zawały serca czy udary mózgu. Leczenie przeciwpłytkowe stanowi od lat podstawę leczenia choroby niedokrwiennej serca. Z punktu widzenia klinicznego istotne są nie tylko zaburzenia dotyczące funkcji trombocytów, ale również ich liczby. Płytkowe skazy krwotoczne wynikają z nieprawidłowej liczbą płytek krwi oraz z zaburzeń ich funkcji.

Artykuł skupia się na mechanizmie komórkowym oraz molekularnym działania czterech obiecujących terapii przeciwnowotworowych: elektrochemioterapia, sonoporacja, terapia fotodynamiczna i terapia sonodynamiczna. Elektrochemioterapia polega na zwiększaniu przepuszczalności błony komórkowej pod wpływem pola elektrycznego. W efekcie leki przeciwnowotworowe docierają do komórek nowotworowych w wyższych stężeniach. W sonoporacji fale dźwiękowe rozchodzące się w tkankach powodują ekscytację mikropęcherzyków prowadząc do zmiany w przepuszczalności błony komórkowej i transporcie leków.

Roślinne oksydazy NADPH kodowane są przez geny RBOH (ang. Respiratory Burst Oxidase Homolog). Enzymy te katalizują wytwarzanie anionorodnika ponadtlenkowego (O2•-), jednego z przedstawicieli reaktywnych form tlenu (ang. Reactive Oxygen Species, ROS). W komórce O2•- jest szybko dysmutowany do nadtlenku wodoru (H2O2), innego typu ROS. Produkty aktywności oksydaz NADPH są ważnymi cząsteczkami sygnałowymi w komórkach roślinnych, jak również mogą oddziaływać bezpośrednio ze składnikami komórki (np. białkami, polisacharydami) modyfikując ich właściwości i funkcje.

Izoprostany są produktami wolnorodnikowej reakcji peroksydacji wielonienasyconych kwasów tłuszczowych wchodzących w skład fosfolipidów. Związki te powstają również na drodze enzymatycznej zależnej od cyklooksygenazy-1 i cyklooksygenazy-2. Pozwala to przypuszczać, że izoprostany, tak jak inne związki powstające na drodze enzymatycznej przemiany kwasów tłuszczowych, wykazują aktywność biologiczną. Izoprostany występują w organizmie w formie związanej z błoną komórkową oraz w formie wolnej w płynach biologicznych ciała.

Utrzymanie homeostazy w komórkach żywych organizmów eukariotycznych zależy od ilości oraz aktywności wielu różnych białek, które są regulowane na poziomie transkrypcji, translacji, modyfikacji potranslacyjnych, a także od efektywności ich proteolizy. Istotną rolę w degradacji specyficznych białek uczestniczących w regulacji wielu procesów życiowych roślin, odgrywają katalityczne kompleksy proteaz, zwane proteasomami 26S i 20S. Proteoliza z udziałem tego pierwszego, wymaga zaangażowania różnego rodzaju enzymów, tworzących wspólnie szlak ubikwitynowo-proteasomalny (ang.

Rodnik hydroksylowy (OH•) posiadający niesparowany elektron i charakteryzujący się bardzo krótkim okresem półtrwania (10-9 s) jest najbardziej reaktywną formą tlenu (ang.Reactive Oxygen Species, ROS), zdolną do wchodzenia w reakcje ze wszystkimi substancjami w komórce. Do niedawna uznawany był głównie za produkt uboczny metabolizmu tlenowego, wykazujący niezwykle szkodliwy wpływ na życie organizmów. Jednakże, coraz więcej nowych dowodów potwierdza istotną, pozytywną rolę OH• w prawidłowym funkcjonowaniu komórek roślinnych.

Melatonina, znany neuroprzekaźnik kręgowców, od niemal 2 dekad wzbudza ogromne zainteresowanie jako cząsteczka występująca również u roślin. Wciąż pojawiają się nowe doniesienia na temat roli jaką melatonina odgrywa w komórkach roślinnych, lecz dokładne mechanizmy jej działania nadal nie są znane. Niniejsza praca stanowi podsumowanie dostępnej wiedzy na temat tej cząsteczki, począwszy od historii jej odkrycia u roślin, poprzez najnowsze badania na temat jej biosyntezy w komórkach roślinnych, aż po przegląd najważniejszych funkcji jakie pełni.

Od czasu odkrycia witaminy C, liczba jej poznanych molekularnych mechanizmów działania stale się powiększa. Wszystkie znane fizjologiczne funkcje askorbinianu są związane z jego działaniem jako dawcy elektronów. Witamina C neutralizuje reaktywne formy tlenu i w ten sposób może chronić przed powstawaniem uszkodzeń oksydacyjnych ważne makrocząsteczki, takie jak lipidy, DNA i białka. Askorbinian jest istotnym kofaktorem dla wielu enzymów.

Reaktywne formy tlenu (RFT) i azotu (RFA) są wytwarzane w komórkach roślin jako produkty uboczne metabolizmu tlenowego i azotowego, a do ich wzmożonej syntezy dochodzi w odpowiedzi na działanie różnego rodzaju stresów. Wyniki badań prowadzonych nad funkcją RFT i RFA w komórkach dostarczają coraz więcej danych, które powodują, że poza ich szkodliwym oddziaływaniem, coraz częściej dostrzegana jest ich pozytywna rola jako wtórnych przekaźników biorących udział w kontroli i regulacji wielu procesów fizjologicznych.

Metalotioneiny (MTs), jako niskocząsteczkowe białka bogate w aktywne grupy sulfhydrylowe, których synteza i okres półtrwania są cile związane z aktywnocią jonów cynku wewnątrz komórek, wywierają istotny wpływ na wartość potencjału antyoksydacyjnego środowiska wewnątrz- i zewnątrzkomórkowego. MTs współodpowiadają za homeostazę pierwiastków śladowych; oddziałują w procesach regulacji ekspresji genów; wykazują właciwości antyapoptotyczne. Mają zdolność wiązania i neutralizacji zewnątrzpochodnych związków elektrofilowych.