W pracy przedstawiono aktualny stan zaawansowania prac badawczych oraz klinicznych nad szczepionkami przeciwnowotworowymi wydzielającymi GM-CSF. Szczepionki przeciwnowotworowe modyfikowane genami dla cytokin to jedna z form immunoterapii stosowanej eksperymentalnie w leczeniu nowotworów w stadium przerzutowym jako czynnik wspomagający lub jako terapia podstawowa. Mechanizm ich działania polega na dostarczeniu do organizmu chorego antygenów nowotworu w skojarzeniu z GM-CSF, który wzmaga rekrutację i aktywację komórek dendrytycznych, przyczyniając się do wydajniejszej prezentacji antygenów.

Naturalne immunostymulatory egzogenne to preparaty pochodzenia bakteryjnego, roślinnego bądź pozyskiwane z grzybów, pobudzające układ odpornościowy. Obecne badania naukowe ukierunkowane są na poznanie dokładnych mechanizmów ich działania oraz polepszenie ich efektywności przy jednoczesnej redukcji nielicznych objawów ubocznych. Wydaje się, że efekty terapeutyczne preparatów bakteryjnych i izolowanych z grzybów wynikają w dużej mierze z aktywacji receptorów Toll-podobnych (TLR).

Interleukina 15 (IL-15) jest cytokiną o silnym działaniu na układ odpornośœciowy, wpływającą na patogenezę wielu chorób człowieka. W warunkach naturalnych uczestniczy w obronie przeciwwirusowej, w tym w zakażeniu wirusem HIV. IL-15 odgrywa także istotną rolę w wielu procesach autoimmunizacyjnych, zwłaszcza w przebiegu reumatoidalnego zapalenia stawów. Potencjalne strategie terapeutyczne mogą zmierzać w kierunku zahamowania jej funkcji. Podobnie, aktywnoœć IL-15 może wpływać na proces odrzucania przeszczepów narządowych.

Interleukina 15 (IL-15) jest cytokiną o wielokierunkowym wpływie na układ odpornośœciowy. Początkowo uważana była za cytokinę o działaniu zbliżonym do IL-2, jednak z czasem zgromadzono dowody śœwiadczące o jej odmiennoœści działania. IL-15 wpływa zarówno na mechanizmy odporności swoistej, jak i nieswoistej. Indukuje ona powstawanie oraz różnicowanie komórek NK, a także jest dla nich czynnikiem chemotaktycznym. Prowadzi do nasilenia aktywnoœści cytotoksycznej komórek NK, jak też intensywnego wydzielania IFN-γ przez te komórki.

Strategia dotycząca modyfikacji komórek genami dla cytokin jest intensywnie rozwijającym się kierunkiem terapii genowej nowotworów. W licznych badaniach wykazano, że jednym ze skuteczniejszych podejść terapeutycznych jest wprowadzanie genu dla interleukiny 12 (IL-12) w celu indukcji jej miejscowego uwalniania. Unika się w ten sposób ciężkich efektów toksycznych powodowanych przez IL-12 podawaną systemowo. Najliczniejsze prace eksperymentalne dotyczą podawania komórek nowotworowych modyfikowanych genem dla IL-12 ex vivo, używanych jako szczepionki.