ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Issue: 
3
Date of issue: 
Niepłodność męska może być powiązana z zaburzeniami kondensacji chromatyny plemników wynikającymi między innymi z nieprawidłowości struktury i ilości protamin. Podłożem tych zmian są nie tylko nieprawidłowe sekwencje nukleotydowe genów tych białek, ale także zaburzenie ich ekspresji i translacji. Stąd też badania dotyczące regulacji tych procesów są przedmiotem wielu badań doświadczalnych, które starają się ujawnić molekularne podłoże męskiej sterylności, szczególnie idiopatycznej. W mejotycznych spermatocytach i w okrągłych spermatydach zachodzi proces transkrypcji genów protamin, natomiast w wydłużających się spermatydach – proces translacji. Regulacja transkrypcji kontrolowana jest za pomocą metylacji DNA oraz wiązania się czynników transkrypcyjnych do sekwencji promotorowych (TFIID, TFIIA) i polimerazy II RNA (TAFIIτ, ang. testis specific isoform ALF). W komórkach germinalnych zawartość i rodzaj czynników transkrypcyjnych jest zdecydowanie inna w porównaniu do komórek somatycznych. Zwraca się uwagę na istotną rolę czynnika transkrypcyjnego CREM, który może aktywować i hamować ekspresję wielu ważnych podczas spermatogenezy genów, w tym genów protamin. CREM jest aktywowany przez cAMP i alternatywnie przez ACT (ang. LIM-domain family proteins, LIM-only protein). Ponadto istotną rolę w ekspresji omawianych genów odgrywa macierz jądrowa, wiążąca się z obszarami DNA (MAR, ang. specific-haploid Matrix Attachment Regions) ograniczającymi z dwóch stron wielogenową domenę PRM1→PRM2→TNP2, zawierającą odpowiednio locus dla genu protaminy 1 i 2 oraz białka przejściowego 2. Jądrowa adenylacja pierwotnych transkryptów protamin, wraz z białkami regulatorowymi (PABP, ang. Polyadenylate Binding Protein, białka z rodziny Y-box), powoduje ich stabilizację i uniemożliwia translację. Z kolei cytoplazmatyczna deadenylacja tych transkryptów i oddysocjowanie czynników transkrypcyjnych/translacyjnych znosi represję translacji. Na szczególną uwagę zasługują miRNA, które wiążąc się z mRNA powodują jego cięcie lub też inhibicję translacji. Wkrótce po syntezie protamin ale przed ich inkorporacją do DNA, odbywa się fosforylacja tych białek, która umożliwia im związanie się ze zidentyfikowanym receptorem LBR (ang. Lamin B Receptor) w obrębie lamin jądrowych. Z kolei, uwolnienie protamin z receptora wymaga ich defosforylacji i w dalszym etapie umożliwia wymianę białek przejściowych na protaminy.

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki