W tej części pracy przedstawiamy zasady leczenia nowotworów poprzez usprawnienie własnej odpowiedzi przeciwnowotworowej. Guz jest rozpatrywany jako złożona tkanka, w której komórki nowotworowe bezpośrednio lub pośrednio komunikują się z komórkami odpornościowymi otoczenia i blokują ich aktywność, by znaleźć sposób na własne przeżycie. Wynik oceny pozwala na racjonalne, zindywidualizowane dalsze postępowanie z chorym ukierunkowane na odblokowanie układu immunologicznego.

Z kancerogenezą związanych jest wiele różnych procesów zachodzących zarówno w komórkach jak też i w ich środowisku. Celem obecnego opracowania jest przypomnienie złożonych mechanizmów onkogenezy z szczególnym z uwzględnieniem odpowiedzi układu immunologicznego. Obserwuje się wiele wspólnych etapów w rozwoju guzów litych oraz białaczek i chłoniaków. Choroby nowotworowej nie można zrozumieć biorąc pod uwagę jedynie zjawiska mutacji genetycznych komórek. Komórki nowotworowe charakteryzuje duża zmienność antygenowa oraz oporność na apoptozę.

Immunoterapia nowotworów nie jest ogólnie przyjętym postępowaniem w klinicznym leczeniu, mimo że pierwsze próby w tym kierunku czyniono wiele lat temu. Teoretycznie w leczeniu można wykorzystać fakt pojawienia się w trakcie kancerogenezy antygenów swoistych dla nowotworu, TSA (Tumor Specific Antigens), np. Bcr/abl, bądź antygenów związanych z nowotworem, TAA (Tumor Associated Antigens). W trakcie procesu transformacji nowotworowej komórki gromadzą produkty onkogenów i/lub tracą funkcjonalne produkty genów supresorowych nowotworów.