ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Supplement: 
22
Date of issue: 
Istnieją wielkości o innej naturze niż gradienty (wektory), które mogą być i są źródłem informacji kierunkowej. Są nimi wielkości tensorowe, takie jak np. naprężenie mechaniczne (s) albo szybkość wzrostu (w). Tensor wyróżnia w przestrzeni trzy kierunki ortogonalne, w których przyjmuje wartości ekstremalne. Są to Główne Kierunki tensora (PD-esy). Podczas gdy wektor ma kierunek i zwrot, PD ma tylko kierunek. Najważniejsza różnica między wektorem a tensorem dotyczy jednak symetrii; tensor cechuje się symetrią zwierciadlaną. PD-esy tensorów s i/lub w przejawiają się: w układzie komórek w merystemach, w ukierunkowaniu podziałów komórek roślinnych, w układzie trabekul w kości gąbczastej, w zachowaniu się komórek zwierzęcych na elastycznym podłożu. PD-esy tensora s są szczególnie predestynowane do tworzenia układu odniesienia w powstawaniu wzoru budowy ciała w embrio- i morfogenezie, bowiem trajektorie PDs, zwykle krzywoliniowe, tworzą ortogonalny układ, a jeden PDs jest ortogonalny do powierzchni ciała (tym samym dwa pozostałe są styczne do powierzchni). Znana jest (dla komórek roślinnych) liniowa zależność między szybkością wzrostu objętościowego i ciśnieniem turgorowym, gdzie współczynnikiem proporcjonalności jest podatność izotropowej ściany. Jest to zależność na poziomie skalarnym. Tej zależności odpowiada na poziomie tensorowym zależność między szybkością wzrostu elementów liniowych a naprężeniem z czynnikiem proporcjonalności w formie tensora czwartego rzędu (podatność anizotropowej ściany). Ten tensor jest zespołem parametrów zależnych od informacji genetycznej. Równanie na poziomie tensorowym mówi nam, że dane pole naprężenia może prowadzić do różnych form ciała w zależności od informacji genetycznej. Sygnalizowane są również wyniki badań własnych nad reorientacją układu mikrotubul kortykalnych (MTc) w komórkach epidermy w zależności od naprężenia i auksyny. Wynika z nich, że: cykl reorientacji MTc jest rotacyjny (a nie oscylacyjny); prędkość kątowa reorientacji zależy od orientacji względem PDs-esów, w szczególności cykl może być tak szybki, że skacze przez jeden lub oba PDs-esy; układ MTc zależy od tego przez który PDs cykl przeskakuje; orientacja PDss zależy od stanu naprężeń; wybór przeskakiwanego PDs (PDmax,s lub PDmin,s) zależy od poziomu auksyny.
Author of the article: 

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki