ZNAJDŹ ARTYKUŁ

Volume: 
Issue: 
3
Date of issue: 
Specyficzne jądrowe histony, protaminy oraz białka przejściowe uczestniczą w unikalnej kondensacji chromatyny różnicującej się spermatydy. Sugeruje się, że protaminy ewolucyjnie mogą wywodzić się z histonu H1. Bogate w lizynę histony najprawdopodobniej uległy konwersji w protaminy – białka zawierające przede wszystkim argininę i cysteinę. Protamina 1 (P1) obecna jest u wszystkich ssaków, podczas gdy protamina 2 (P2) tylko u niektórych z nich. Geny protamin (PRM1, PRM2) oraz gen białka przejściowego 2 (TNP2) tworzą wspólną wielogenową domenę (PRM1→PRM2→TPN2) zlokalizowaną na chromosomie 16, natomiast gen białka przejściowego 1 (TNP1) kodowany jest na chromosomie 2. Występowanie genów we wspólnej domenie umożliwia jednoczesną ich ekspresję. W obrębie domeny, pomiędzy PRM2 a TNP2, zlokalizowany jest pseudogen (gen 4), nazywany także protaminą 3. Produkt białkowy genu 4, w przeciwieństwie do pozostałych genów domeny, nie bierze udziału w kondensacji plemnikowego DNA, najprawdopodobniej powiązany jest z ruchliwością gamet męskich. Za usuwanie histonów jądrowych z DNA odpowiedzialne jest przede wszystkim białko TP1, natomiast TP2 bierze udział w kondensacji chromatyny różnicującej się spermatydy. Dwa egzony i pojedynczy intron wchodzą w skład genów nukleoprotein. Zmiany pojedynczych nukleotydów (SNP, ang. Single Nucleotide Polymorphism) identyfikowano zarówno w ich regionach niekodujących, jak i kodujących. W przypadku tych ostatnich efektem zmian polimorficznych mogą być substytucje synonimiczne i niesynonimiczne. Obecne badania wskazują, że najbardziej istotnymi SNP w regionach niekodujących są zmiany w promotorze (c.-107G>C, c.-190C>A w PRM1) i 3’UTR (ang. Untranslated Region, c.+62G>C w PRM2) genów protamin, w promotorze (c.-688A>T, 15-sto nukleotydowa delecja -91 do -106 w TNP1) i w obrębie intronu (c.1030G>A w TNP2) genów białek przejściowych. Zmianę c.-107G>C w PRM1 zidentyfikowano u pacjentów z oligozoospermią oraz mężczyzn z nieznaną płodnością, zmienność polimorficzna c.-190C>A w PRM1 wiąże się z zaburzoną morfologią plemników, zmianę c.+62G>C w PRM2 wykryto u mężczyzn z obniżonym stosunkiem P1/P2. Polimorfizmy genu TNP1 c.-688A>T i 15-sto nukleotydową delecją od -91 do -106 oraz SNP c.1030G>A w TNP2 opisano u pacjentów z azoospermią. Wymienione polimorfizmy mogą powodować zaburzenia przyłączenia czynników transkrypcyjnych lub translacyjnych, co w konsekwencji może wywoływać deprotaminację i prowadzić do obniżenia płodności mężczyzny. Jednakże, większość identyfikowanych podstawień nie odgrywa znaczącej roli w etiopatogenezie męskiej sterylności. Występują one z niską częstością, stanowią rzadkie polimorfizmy i wykrywa się je z podobną częstością zarówno u mężczyzn płodnych, jak i niepłodnych. Różne opinie, co do istotności zmian polimorficznych mogą wynikać z etnicznego zróżnicowania badanych mężczyzn, jak również mogą być efektem jeszcze innych nie wykrytych zmian genetycznych, które towarzyszą męskiej niepłodności. Sugeruje się prowadzenie dalszych poszukiwań molekularnych markerów niepłodności męskiej w obrębie genów kodujących nukleoproteiny męskich komórek rozrodczych.

Redakcja
Andrzej ŁUKASZYK – przewodniczący, Szczepan BILIŃSKI,
Mieczysław CHORĄŻY, Włodzimierz KOROHODA,
Leszek KUŹNICKI, Lech WOJTCZAK

Adres redakcji:
Katedra i Zakład Histologii i Embriologii Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu, ul. Święcickiego 6, 60-781 Poznań, tel. +48 61 8546453, fax. +48 61 8546440, email: mnowicki@ump.edu.pl

PBK Postępby biologi komórki